Het is één van de kleinste en oudste straatjes van Katwijk. Met nog geen 60 meter lengte en nauwelijks verkeer lijkt het slaperige dorpssteegje nauwelijks van betekenis. Toch draagt het de naam Groote Steeg, een nogal tegenstrijdige naam die de vraag oproept waarom zo’n nietig steegje zo’n gewichtige naam draagt. Om die vraag te beantwoorden gaan we een paar eeuwen terug in de tijd.
Aan de oever van de Oude Rijn
Katwijk is ontstaan langs de oever van de Oude Rijn. Op de plek waar de Rijn de duinen bereikte raakte maakte de rivier een bocht naar het noorden om bij Rijnsoever af te buigen naar het westen en in een grote moerassige trechter in de Noordzee uit te monden. Bij die bocht stond in de 13e eeuw een kleine leprozenkapel, ingeklemd tussen de woeste duinen en de Oude Rijn. Deze kapel zou zich later zou ontwikkelen tot de huidige Dorpskerk. Vlak bij de kapel liep een zanderige weg met sporen van voetstappen, paardenhoeven en karrensporen. Het was een belangrijke weg die vanuit Den Haag langs de duinenrij liep en vervolgens vanaf Katwijk helemaal doorliep naar de stad Haarlem. Plekken waar handelswegen en rivieren elkaar raakten waren logische knooppunten waar dorpen zich ontwikkelden.
De huidige Achterweg en Noordwijkerweg in Katwijk aan den Rijn zijn restanten van die oude weg. De weg lag gedeeltelijk op de hoger gelegen zuidoever van de Oude Rijn en dat hoogteverschil is nog altijd goed te zien als je vanaf de Roskam de Groote Steeg in kijkt. Later kwam er op het lagergelegen deel van de Rijnoever (de uiterwaarde) een weg bij die de naam Voorstraat kreeg, de huidige Rijnstraat. Al het verkeer dat vanuit Katwijk aan Zee naar de Turfmarkt en Rijnsburg wilde moest door de Groote Steeg. Best een druk straatje dus!
Herberg de Palmboom
In het steegje hebben bijzondere panden gestaan. Op de hoek met de Peperstraat stond herberg De Palmboom. De Palmboom wordt al in 1732 genoemd toen Arie Pietersz van der Does de herbergier was. In deze herberg werden regelmatig huizen en panden geveild door de plaatselijke notaris, zoals dat ook in de Roskam gebeurde. Het was een aanzienlijk pand met op de begane grond ruime vertrekken en op de eerste etage een grote zaal (zoals de Roskam nu). Er was een ommuurde tuin met daarachter een heuse overdekte kolfbaan, een middeleeuwse sport die wel iets weg heeft van midgetgolf. Verder waren er stallingen voor de paarden en een koetshuis voor rijtuigen. Onder het maaiveld lagen de bier- en wijnkelders.
Katholiek kerkje
Herberg de Palmboom werd verkocht in 1846. De herberg kreeg toen de functie van pastorie en naast het pand werd een klein katholiek kerkje gebouwd, de voorganger van de Joannes de Doperkerk in de Kerkstraat en het eerste katholieke kerkje in Katwijk sinds de Reformatie. Nadat de huidige Katholieke kerk in 1911 was ingewijd werden het kerkje en de voormalige herberg in de Groote Steeg weer verkocht. Beide panden zijn inmiddels lang verdwenen, maar van het kerkje zijn de klok en het altaar bewaard gebleven.
Telegraafkantoor
Een pand dat nog wel is te bewonderen is het huisje op de hoek met de Rijnstraat. Het pand deed dienst als telegraafkantoor en is gebouwd naar een ontwerp van Hendrik Jesse. Dat wil zeggen, alleen het voorste gedeelte van het huis. Een bijzonderheid aan dit pand is namelijk dat het uit twee delen bestaat, een ouder en een nieuwer deel. Jesse koos ervoor om van het bestaande (waarschijnlijk 17e eeuwse) huis alleen de voorkant weg te slopen en te vervangen. De achterzijde van het huis bleef intact en zo staat er dus nu een pand met zowel zware 17e-eeuwse steunbalken aan de achterzijde als smallere bewerkte steunbalken aan de voorzijde. Ook is er een niveauverschil te zien in de vloeren.
Dat de Groote Steeg ook in deze periode nog erg druk was is te zien aan de mooie klok die aan het voormalige telegraafkantoor hangt, onlangs in ere hersteld door de Oranjevereniging. In de huidige steeg lijkt zo’n mooie grote klok wellicht een onlogische plek, maar aan het begin van de vorige eeuw was het daar nog een drukte van belang. In deze periode liep de tram over de Rijnstraat en wie de kranten uit die tijd doorspit komt talloze berichten tegen van ongelukken op de hoek Grote Steeg-Rijnstraat. Er was zelfs een verbod om hard te fietsen, en dat was niet voor niets!
Zo doet één van de krantenberichten verslag van een kerel die op de fiets de Groote Steeg in reed. Omdat de Groote Steeg naar beneden afloopt dacht hij een mooi vaartje te kunnen maken. Hij maakte een sprintje, stak veilig de Rijnstraat over en sjeesde vlak voor de Roskam langs zonder brokken te maken. Wat hij echter niet in de gaten had is dat de ophaalbrug, die destijds in het verlengde van de Groote Steeg lag, al half omhoog stond. De man lanceerde zichzelf, vloog de Rijn over en kwam met fiets en al aan de overkant terecht.
In 2016 werd de oude klok na 33 jaar afwezigheid teruggeplaatst. Een mooie gelegenheid om een oude foto nieuw leven in te blazen. De (nieuwe) foto is gemaakt door Jaco van Beelen.
De klok uit de Groote Steeg is in 2016 teruggeplaatst op initiatief van Wijkraad Katwijk aan den Rijn en Oranjevereniging Katwijk aan den Rijn. Vrijwilligers hebben de zwaargehavende klok opgeknapt en weer bevestigd aan de muur van het voormalige telegraafkantoor. Omdat het uurwerk oorspronkelijk in het kantoor stond (nu een woning) en nogal wat geluid maakt is ervoor gekozen om een elektrisch uurwerk in de klok te plaatsen. Het oorspronkelijke uurwerk staat in de Roskam, pal tegenover de klok!
Einde aan de drukte
Rond 1900 waren er regelmatig ongelukken en vele botsingen met de tram. Men probeerde dit op te lossen met een vlaggetje dat waarschuwde dat de tram eraan kwam, maar het mocht allemaal niet baten. Uiteindelijk heeft de gemeenteraad in 1917 de knoop doorgehakt. De boerderij van boer van Egmond werd afgebroken en bestraat en zo is de huidige Egmondstraat ontstaan. Nu kon men vanuit de Kerkstraat direct de Egmondstraat inrijden en de brug die vroeger in het verlengde lag van de Groote Steeg werd verplaatst naar haar huidige locatie. De Groote Steeg kwam tot rust werd het slaapsteegje van nu, met de klok als enige herinnering aan haar ‘Groote’ verleden.
